De Vecht-, Vlucht- of Verstarreactie (Fight/Flight/Freeze)

in relatie tot de kracht van het ademhalen

Als bepaalde signalen uit de omgeving door onze zintuigen worden opgevangen en worden geëvalueerd in onze hersenen, zou de conclusie kunnen zijn dat we ons in een (levens)bedreigende situatie bevinden.

In dat geval hebben we de keuze om te vechten of te vluchten.

In beide gevallen wordt ons lichaam voorbereid om die keuze te maken, door het aanspannen van spieren, een hogere bloeddruk, een hoge mate van concentratie en alertheid, enz..

Daarbij voelen we ons gespannen en gestrest.

Dit zijn automatische en onbewuste reacties, gericht op de overleving van het individu.

Maar als vechten of vluchten niet meer mogelijk is en het individu zich in een staat van volkomen hulpeloosheid bevindt, kan de instinctieve reflex ook verstarring zijn, opnieuw gericht op de overleving van het individu.

Maar als vechten of vluchten niet meer mogelijk is en het individu zich in een staat van volkomen hulpeloosheid bevindt, kan de instinctieve reflex ook verstarring zijn, opnieuw gericht op de overleving van het individu.

De persoonlijkheid is dan als het ware bevroren, opgesloten, in een gespannen lichaam.

De opgebouwde spierspanningen onderbreken dan de natuurlijke energiestroom van het lichaam.

Normaal gesproken gaan mensen en dieren meerdere keren per dag door een cyclus van aanspanning en ontspanning, als reactie op een veelvoud aan prikkels.

Dit is gekoppeld aan een op-, en neergaande activiteit van delen van ons autonome zenuwstelsel (Autonomic Nervous System – ANS) dat de activiteit regelt van de inwendige organen, zoals ademhaling, spijsvertering, hartslag en bloeddruk.

Een deel, het sympathische zenuwstelsel (Sympathetic Nervous System – SNS) kenmerkt zich door energie verbruikende activiteiten,

terwijl een ander deel, het parasympathische zenuwstelsel (Parasympathetic Nervous System – PNS) vooral energie opslaande activiteiten onderneemt.

Het PNS zorgt voor een verlangzaamde hartslag, een lagere bloeddruk, de verplaatsing van bloed van de spieren naar het spijsverteringssysteem, de opslag van voedingsstoffen, verbeterde geheugenfuncties, enz..

Tijdens de vecht- of vluchtreactie, met aangespannen spieren enz., is het SNS bijzonder actief.

Bijvoorbeeld: Als een prooidier in de verstarring komt, kan dit worden gezien als een snelle omslag naar de activering van het PNS

(het SNS heeft de voet op het gas, terwijl het PNS de voet stevig op de rem zet).

De aanname is dat zich dan nog veel energie in het lichaam bevindt, die ook weer op een gezonde manier het lichaam

moet verlaten, wat dan gebeurt in de vorm van hevig trillen en zweten.

Men neemt aan dat op deze manier ook alle onbewuste herinneringen aan deze traumatische gebeurtenis worden uitgedoofd en de situatie daarna kan worden herinnerd als een neutrale gebeurtenis die in het verleden heeft plaatsgevonden.

Bij mensen komt een verstarring, waarbij iemand omvalt en bewusteloos is, zonder een fysieke verwonding, bijna niet voor.

Wel staan mensen, na een schokkende ervaring, soms trillend en bevend op hun benen of ze gaan na een intense stress beleving versneld afvallen, eczema’s ontwikkelen, spierkrampen enz… Ook noemen ze vaak gevoelens van verdoofdheid, verdwaasdheid of verwarring en ook gevoelens alsof ze zichzelf niet meer zijn, alsof ze vanaf een afstand naar zichzelf kijken. Het voelt plots zo onwezenlijk!!

Psychologen noemen dit een staat van dissociatie, een onbewust proces waarbij een aantal mentale processen afgescheiden zijn van de rest van de denkprocessen, waarbij iemand daar dan geen directe invloed meer op kan uitoefenen.

Hierbij worden dan waarschijnlijk verschillende hersengebieden “geraakt” of “verdoofd”!

Men stelt nu dat deze dissociatie zeer waarschijnlijk een belangrijk deel uitmaakt van de verstarring en dat mensen die na een traumatische ervaring zeggen zich verdoofd, verdwaasd, enz. te voelen, zich in feite in deze verstarring bevinden.

In feite zijn de posttraumatische symptomen die zich kunnen voordoen, zelfs jaren na het trauma, karakteristiek voor deze dissociatie, voor de terugkeer van de symptomen van de verstarring.

Ze kunnen zelfs jaren na het trauma plots terug opduiken bij bijvoorbeeld het nog maar gewoon waarnemen van een geluid of geur of aanraking! Zelfs in vertrouwde omgevingen!

Ogenschijnlijk kunnen mensen zich van een traumatische schok herstellen en dat doen zonder trillen en zweten, zoals gezien bij dieren. Het zou echter best zo kunnen zijn dat het ontbreken van deze ontlading van energie bij mensen in feite een gevaarlijke onderdrukking van instinctief gedrag is en resulteert in het inprenten van een traumatische gebeurtenis in ons onderbewustzijn.

Vanuit dit perspectief heb je dan een wetenschappelijk benaderde invalshoek om fibromyalgie, angststoornissen, chronisch vermoeidheidssyndroom, burn-out, stress, depressie, bepaalde vormen van epilepsie en “tics” maar ook “gewone” aandoeningen zoals stijve nek, tenniselleboog, achillespeesontsteking, spierverrekkingen enz. te gaan begrijpen en van waaruit mensen dus therapeutisch kunnen geholpen worden maar ook van waaruit mensen tot een groter bewustzijn kunnen komen ten aanzien van hun lichaam en hun zijn wat dan weer voordelen oplevert voor zichzelf en hun dagdagelijks bestaan.
Een manier om dit te doen, dus de verbinding te herstellen of te bewerkstelligen tussen lichaam en geest is leren te bestaan in relatie tot je ademhaling!

Ervaringsgericht lichaamswerk en yoga